Als het gaat over strafrecht wordt vaak vooral gedacht aan criminele activiteiten zoals moord, diefstal, mishandeling enzovoorts. Er zijn echter ook tal van strafbare feiten die minder bekend zijn. Bankbreuk is zo’n delict.

Wat betekent bankbreuk eigenlijk? Kan in de woorden bank en breuk een aanwijzing worden gevonden? Nee dus!

Bankbreuk heeft te maken met benadeling van schuldeisers voorafgaand aan of tijdens een faillissement. Hoewel van bankbreuk wordt gesproken als sprake is van een faillissement, kan ook benadeling van schuldeisers buiten faillissement strafbaar zijn. Ik zal me hier beperken tot de situatie dat er een faillissement is. Handelingen die buiten een faillissement niet strafbaar zijn kunnen door een later faillissement ineens alsnog strafbaar blijken. Het is bijvoorbeeld helemaal niet verboden om een bepaalde crediteur bij voorrang boven een andere crediteur te betalen. Ook is het niet verboden om een auto of iets anders aan iemand te schenken of voor een vriendenprijsje te verkopen.

Gelijkheid van schuldeisers (paritas creditorum)

Maar als daarna een faillissement volgt kan dit helemaal anders worden. In geval van een faillissement moet de in de wet geregelde ‘gelijkheid van schuldeisers’ (paritas creditorum) in acht worden genomen. Dit betekent niet dat de opbrengst uit het faillissement gelijkelijk over alle schuldeisers wordt verdeeld, maar wel dat alle schuldeisers conform hun wettelijke rang behandeld moeten worden en dat de ene schuldeiser dus niet bevoordeeld mag worden boven de andere schuldeiser. Deze gelijkheid van schuldeisers (paritas creditorum) werkt ook terug naar de periode vóór het faillissement. Vooral rechtshandelingen in de periode van een jaar voor een faillissement zullen onder de vergrootglas komen te liggen. Maar die periode van een jaar is niet heilig. Ook buiten die periode kan een rechtshandeling onrechtmatig zijn. Zodra duidelijk is dat mogelijk niet alle schuldeisers betaald kunnen worden, moet dus vooruitkijkend naar een eventueel faillissement al rekening worden gehouden met de gelijkheid van schuldeisers. Als die niet in acht wordt genomen, dan is mogelijk sprake van strafbare bankbreuk.

Onttrekken vermogen

Een ander meer eenvoudig voorbeeld van bankbreuk is het onttrekken van vermogen aan de boedel. Denk bijvoorbeeld aan een boot, een auto, een vakantiehuis of een buitenlandse bankrekening die voorafgaand aan het faillissement wordt overgedragen of op een andere manier buiten het zicht van de curator wordt gehouden. Ook dat levert bankbreuk op.

Eenvoudige bankbreuk en bedrieglijke bankbreuk

In het strafrecht wordt onderscheid gemaakt tussen eenvoudige bankbreuk en bedrieglijke bankbreuk. Van eenvoudige bankbreuk is al sprake als iemand voorafgaand aan een faillissement buitensporige uitgaven heeft gedaan en daardoor één of meer schuldeisers zijn benadeeld in hun verhaalsmogelijkheden. Hier kan ook sprake van zijn als er geen opzet tot benadeling in het spel is. Naast eenvoudige bankbreuk hebben we ook nog bedrieglijke bankbreuk. Hiervoor is wel een bepaalde vorm van opzet op benadeling van schuldeisers nodig. Maar pas op: van opzet kan ook al sprake zijn als er teveel risico wordt genomen. Van bedrieglijke bankbreuk is sprake als voorafgaand of na faillissement

• enig goed aan de boedel is onttrokken of
• buitensporige uitgaven zijn gedaan of
• één of meer schuldeisers wederrechtelijk, dus op een ongeoorloofde wijze, zijn bevoordeeld.

Strafbaar is niet alleen de failliete persoon of onderneming, maar ook de bestuurder van een onderneming en de partij die wederrechtelijk is bevoordeeld.

Kan de bankbreuk na faillissement worden teruggedraaid?

In de hiervoor genoemde voorbeelden van betaling van een schuldeiser of het van de hand doen van een auto, kan het dus gebeuren dat dit leidt tot een strafvervolging zonder dat de betrokkene zich er daadwerkelijk van bewust is geweest iets ‘fout’ te hebben gedaan. Dit kan ook niet meer hersteld worden door nadat het faillissement is uitgesproken het betaalde terug te betalen of de auto terug te geven. Zodra het faillissement is uitgesproken is immers aan alle onderdelen van de strafbepaling voldaan. In de praktijk komt het wel voor dat met de curator wordt afgesproken dat geen aangifte wordt gedaan als onderdeel van een regeling met de curator waarbij de benadeling wordt weggenomen. Er bestaat echter discussie of de curator dit wel mag afspreken. Daarnaast kan het Openbaar Ministerie ook als zo’n afspraak is gemaakt nog steeds overgaan tot vervolging.

Curator verplicht melding te doen bij de rechtbank

Het scenario dat iemand vervolgd wordt voor een bankbreukdelict zonder zich ooit bewust te zijn geweest iets fout te hebben gedaan is niet onrealistisch. De aandacht voor fraudedelicten wordt steeds groter. Nadat faillissementsfraude jarenlang weinig aandacht heeft gekregen lijkt er inmiddels een tendens ingezet dat faillissementsfraude toch echt meer wordt aangepakt. Professionele fraudegevallen zijn vaak erg moeilijk op te sporen en te bewijzen. Dit is anders voor zover het de eenvoudige en soms onbewuste fraudegevallen betreft. Deze zijn gemakkelijk door de curator te constateren en het bewijs is vaak eenvoudig te leveren. Sinds 1 juli 2017 is in de wet vastgelegd dat de curator melding moet doen aan de rechter-commissaris van geconstateerde onregelmatigheden. Ook trekt de overheid steeds meer geld uit voor het bestrijden van fraudegevallen. De pakkans wordt dus steeds groter. Niet voor niets zien wij het aantal bankbreukzaken in onze praktijk groeien.

Vragen over bankbreuk of faillissementsfraude?

Uit het voorgaande blijkt hoe belangrijk het is om altijd af te wegen of de onderneming en/of de schuldeisers geen nadeel ondervinden van transacties die binnen de onderneming plaatsvinden. Van de risico’s op strafrechtelijk gebied zijn ondernemers zich vaak niet (voldoende) bewust. De aandacht voor integriteit en bestrijding van fraude wordt alsmaar groter. Dit gaat iedere ondernemer aan.

Onze strafrechtspecialisten hebben ruime ervaring met en unieke kennis van bankbreukdelicten. De behandeling van deze zaken gebeurt vrijwel altijd in samenwerking met insolventierechtspecialisten van ons kantoor die de faillissementsrechtelijke kant van de zaak als geen ander kunnen belichten. Hierdoor kunnen wij u als geen ander adviseren over wat wel en niet toegestaan is indien uw onderneming in zwaar weer verkeert of verdedigen indien er sprake is van een faillissement en de curator en/of het Openbaar Ministerie onregelmatigheden hebben geconstateerd.

Heeft u vragen over dit onderwerp of andere vragen over bijvoorbeeld faillissementsfraude? Laat dan uw vraag achter via onderstaand contactformulier of neem contact op met onze specialisten. Een van onze specialisten in Groningen, Leeuwarden of Assen helpt u graag verder.